Το Εθνικό Κτηματολόγιο είναι ένα ενιαίο και διαρκώς ενημερωμένο σύστημα πληροφοριών που καταγράφει τις νομικές, τεχνικές και άλλες πρόσθετες πληροφορίες για τα ακίνητα και τα δικαιώματα πάνω σ΄αυτά, με την ευθύνη και την εγγύηση του Δημοσίου.
Η σύνταξη του αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σύγχρονου, πλήρως αυτοματοποιημένου αρχείου ακίνητης ιδιοκτησίας, όλα τα στοιχεία του οποίου έχουν αποδεικτικό χαρακτήρα, εξασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα και ασφάλεια των συναλλαγών.
Πρόκειται για ένα σύστημα πολύ πιο σύγχρονο και ολοκληρωμένο από το παλαιό σύστημα των Υποθηκών και Μεταγραφών που υποστηρίζουν τα Υποθηκοφυλακεία. Συγκεκριμένα, το Εθνικό Κτηματολόγιο:
- Καταγράφει με βάση το ακίνητο όλες τις πράξεις που δημιουργούν, μεταβιβάζουν, αλλοιώνουν ή καταργούν δικαιώματα σε ακίνητα. Μπορούμε συνεπώς να πληροφορηθούμε άμεσα, εύκολα και αξιόπιστα το σύνολο των δικαιωμάτων που υπάρχουν σε κάθε ακίνητο. Έτσι, όλα γίνονται πιο απλά και ξεκάθαρα.
- Εγγυάται τις νομικές πληροφορίες που καταγράφει, καθώς η καταχώριση κάθε πράξης γίνεται μόνο μετά από ουσιαστικό έλεγχο νομιμότητας, δηλαδή καμία πράξη δεν καταχωρίζεται αν ο μεταβιβάζων δεν είναι ο φερόμενος στο κτηματολόγιο ως δικαιούχος.
- Καταγράφει και την γεωγραφική περιγραφή (μορφή, θέση και μέγεθος) του ακινήτου.
- Αποκαλύπτει και καταγράφει συστηματικά τη Δημόσια ακίνητη περιουσία, για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ελλάδα.
- Καταγράφει τα δικαιώματα από χρησικτησία η οποία, ιδίως στην επαρχία, αποτελεί τον συνηθέστερο ίσως τρόπο κτήσης κυριότητας λόγω του άτυπου των μεταβιβάσεων.
Τα προγράμματα κτηματογράφησης που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα
Τα προγράμματα κτηματογράφησης που υλοποιήθηκαν την περίοδο 1995-2000 αφορούν 340 περιοχές σε όλη τη χώρα. Στις περιοχές αυτές έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία τους 96 Κτηματολογικά Γραφεία.
Τι πρέπει να κάνετε εάν έχετε ακίνητο σε κάποια από τις 340 περιοχές:
- Εφόσον έχετε υποβάλει δήλωση ακίνητης περιουσίας στο Κτηματολόγιο, το επόμενο διάστημα θα λάβετε ταχυδρομικά στη διεύθυνση επικοινωνίας που έχετε δηλώσει Βεβαίωση Αρχικών Κτηματολογικών Εγγραφών προκειμένου να ελέγξετε την ορθότητα και την πληρότητα των Αρχικών Εγγραφών. Μπορείτε επίσης να ελέγξετε τις Αρχικές Εγγραφές μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής "Τελικά Στοιχεία Κτηματογράφησης - Αρχικές Εγγραφές" η οποία είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της ΕΚΧΑ Α.Ε.
- Εάν δεν έχετε υποβάλει δήλωση ακίνητης περιουσίας για το ακίνητό σας, πρέπει να ακολουθήσετε τη διαδικασία διόρθωσης της εγγραφής του ακινήτου σας. Το πιθανότερο είναι να έχει καταχωριστεί ως «Αγνώστου ιδιοκτήτη».
- Η προθεσμία για τη διόρθωση των αρχικών εγγραφών για ακίνητα που βρίσκονται στις 340 αυτές περιοχές είναι δεκατέσσερα (14) χρόνια από την ημερομηνία που ξεκινά να λειτουργεί Κτηματολογικό Γραφείο σε μια περιοχή.
Τα νέα προγράμματα κτηματογράφησης που υλοποιούνται σήμερα
Το 2008 ξεκίνησε η νέα γενιά κτηματογράφησης σε 107 νέες περιοχές των Νομών Αττικής, Θεσσαλονίκης και στις έδρες όλων των νομών της χώρας που δεν είχαν ενταχθεί στο Εθνικό Κτηματολόγιο με παλαιότερα προγράμματα.
Από τον Ιούνιο– Δεκέμβριο 2008 περίπου 2,8 εκατ. πολίτες δήλωσαν στο Κτηματολόγιο περίπου 5,1 εκατ. δικαιώματα ακίνητης περιουσίας στις περιοχές αυτές. Η κτηματογράφηση συνεχίστηκε με την επεξεργασία των δηλώσεων και την Ανάρτηση των κτηματολογικών στοιχείων.
Τι πρέπει να κάνετε εάν έχετε ακίνητο σε κάποια από τις 107 περιοχές:
- Εάν δεν υποβάλατε δήλωση ακίνητης περιουσίας, ελέγξτε σε ποια φάση κτηματογραφήσης είναι η περιοχή που σας ενδιαφέρει, και εφόσον ισχύει ακόμη η σχετική προθεσμία, υποβάλετε τη δήλωση ακίνητης περιουσίας για να αποφύγετε ταλαιπωρία στο μέλλον.
- Αν αποκτήσατε δικαίωμα σε ακίνητο μετά τη λήξη της αρχικής προθεσμίας υποβολής δηλώσεων θα πρέπει να το δηλώσετε στο Κτηματολόγιο εντός ενός μήνα από την ημερομηνία μεταγραφής του συμβολαίου στο Υποθηκοφυλακείο.
- Εφόσον υποβάλατε δήλωση ακίνητης περιουσίας αλλά στη συνέχεια άλλαξε η διεύθυνση επικοινωνίας που έχετε δηλώσει ή επιθυμείτε τη διόρθωση στοιχείων της δήλωσης θα πρέπει να ενημερώσετε το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης.
Από το 2014, εντάσσονται σταδιακά σε Προγράμματα Κτηματογράφησης, και οι υπόλοιπες περιοχές της χώρας, που δεν έχουν κτηματογραφηθεί είτε με τα παλαιότερα προγράμματα είτε με το πρόγραμμα των 107 περιοχών.
«Το Εθνικό Κτηματολόγιο, όπως ο τεχνικός και νομικός κόσμος έχει επανειλημμένα προτείνει και τεκμηριώσει, πέραν από την προφανή σκοπιμότητα του για τον εκσυγχρονισμό και διασφάλιση του τύπου αλλά και του πραγματικού περιεχομένου των συναλλαγών, είναι και μια ισχυρή θεσμική και πραγματική ασπίδα απέναντι σε κάθε επίδοξο καταπατητή δημόσιας ή ιδιωτικής έκτασης. Μπορεί παράλληλα να συνδράμει σαν ουσιαστικό εργαλείο διαχείρισης του χώρου και ανάπτυξής του και με αυτόν τον τρόπο και ουσιαστικής περιβαλλοντικής προστασίας του.»